Identificatiegids

Op het strand van Adinkerke-Panne en later De Panne werden begin de jaren 1900 honderden foto’s gemaakt die later als postkaart werden gebruikt.  Op veel van deze postkaarten treffen we vissersboten aan, hetzij in het water, hetzij op het strand.

Maar wat ligt of dobbert daar nu?  Het is niet steeds eenvoudig om te bepalen welk type vaartuig op een afbeelding staat.  Een goed uitgangspunt bestaat erin het aantal masten te tellen en vervolgens te bepalen waar deze masten nu eigenlijk op de boot staan.

Drie masten

Pannepot

  Dit is een panneschuit, beter gekend onder de naam pannepot of driestake, duidelijk herkenbaar aan de drie masten waarbij de fokkemast helemaal vooraan staat, de grote mast in het midden en de druilmast helemaal achteraan, achter de stuurman.  De zeilen hangen naast de masten waardoor men spreekt van loggergetuigd.  De meeste pannepotten (vissers zeggen pannepots) werden in Adinkerke-Panne gebouwd op de scheepswerven van Germonpré, Denye en Demol.  Er bestonden meerdere modellen gaande van 9 tot 15 meter.  De grotere boten gebruikten Nieuwpoort als haven maar ze voeren wel onder de registratieletter “P” van Panne en losten hun vis op het strand.

Twee masten

Panneman

  Mettertijd evolueerden de pannepotten en omstreeks WO-I werden de ze anders getuigd.  De eerste mast, de fokkemast verdween en de hoofdmast werd naar voren verschoven, naar 1/3 van de scheepslengte.  De zeilen werden nu achter de mast gehangen waardoor men spreekt van kottersgetuigd.  De druilmast achteraan bleef bewaard.  Dit type kreeg de naam panneman mee.

Dundee Cutter

Een dundee cutter heeft ook twee masten.  De eerste vooraan op 2/5 en de tweede mast op ongeveer 4/5 van de lengte van de boot.  Vermits de achterste mast in dit geval vóór de stuurman staat, wordt hij bezaanmast geheten, in tegenstelling tot de druilmast die achter de stuurman staat.  Voor onze kustwateren werd een aangepaste dundee cutter gebruikt die ook wel de naam “Nieuwpoortse Dandy” meekreeg.  Deze boot kon niet meer stranden en had Nieuwpoort als ligplaats, maar voer met het “P” kenteken van Panne.

Smack

  De smack is ook een tweemaster maar lijkt meer op een zeiljacht dan op een vissersboot.  De grote mast staat op 1/3 van de lengte van de boot en is groter dan de bezaanmast die op 2/3 van de lengte van de boot staat.  Deze smacks werden in Engeland in Rye of Lowestoft gebouwd en gebruikten Oostende als thuishaven omdat ze niet konden stranden.  Ze waren wel onder de kenletter “P” van Panne geregistreerd.

Een mast

Pannekotter

 Tel je maar één mast en staat deze vooraan op ongeveer 1/3 van de lengte van de boot, dan heb je waarschijnlijk met een pannekotter te maken.  Grotere modellen hebben een kluiverboom die vooraan uitsteekt, kleinere modellen meestal niet.  De zeilen hangen achter de mast (kottergetuigd).